Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego: kiedy jest wymagana, co musi zawierać i jak aktualizować?

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest dokumentem dotyczącym zasad ochrony ppoż. w konkretnym obiekcie.  Dla jakich budynków opracowanie takiego dokumentu jest obowiązkowe? Co zawiera instrukcja bezpieczeństwa pożarowego i kto ją sporządza?

Na czym polega ochrona przeciwpożarowa?

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć, które mają na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez:

• zapobieganie ich powstawaniu i rozprzestrzenianiu się,
• zapewnianie sił i środków do ich zwalczania,
• prowadzenie działań ratowniczych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej.

Instrukcja BHP zasad bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych - IAK06

Szafka na instrukcję bezpieczeństwa pożarowego

Gaśnica - znak przeciwpożarowy ppoż - BAF001

Art. 6 Ustawy wskazuje na  konieczność zabezpieczenia budynku, obiektu lub trenu przed zagrożeniem pożarowym. Zapewniając ochronę ppoż., właściciel obiektu ma obowiązek:

• przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
• wyposażyć go w wymagane urządzenia ppoż. i gaśnice;
• zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń ppoż. i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne działanie;
• zapewnić osobom przebywającym w obiekcie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;
• przygotować obiekt do prowadzenia akcji ratowniczej;
• zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi;
• ustalić sposoby postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej

Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiedzialny jest pracodawca. Art. 209¹ Kodeksu pracy wskazuje, że jego obowiązkiem jest:

• zapewnienie środków do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
• wyznaczenie pracowników do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
• zapewnienie łączności ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony ppoż.

Przestrzeganie przepisów zasad BHP oraz przepisów przeciwpożarowych jest również jedną z podstawowych powinności pracowników. Za ich nieprzestrzeganie pracodawca może zastosować wobec pracownika karę upomnienia, karę nagany lub karę pieniężną.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w świetle przepisów

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego określa zasady bezpieczeństwa pożarowego oraz wskazuje obowiązki pracowników w zakresie ochrony ppoż. Szczegółowe wytyczne dotyczące tego, jak powinien wyglądać taki dokument, kiedy jest obowiązkowy i czy należy go aktualizować, znajdują się w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony ppoż. budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

Instrukcja przeciwpożarowa ogólna a instrukcja bezpieczeństwa pożarowego

Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego nie należy mylić z ogólną instrukcją przeciwpożarową. To dwa zupełnie różne dokumenty. W odróżnieniu od instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, instrukcja ogólna nie jest opracowywana dla konkretnego obiektu, ale dla danego typu budynków, według określonego wzoru. Można ją kupić np. w sklepie z artykułami BHP. Instrukcja ogólna ma formę planszy i zawiesza się ją w widocznym na ścianie. Takie instrukcje przeciwpożarowe wywieszane są np. w szkołach, urzędach, budynkach użyteczności publicznej, miejscach pracy itd. Pełnią funkcję informacyjną i, jak sama nazwa wskazuje, zawierają jedynie ogólne, najważniejsze aspekty dotyczące ochrony przeciwpożarowej.

Gaśnica kołowa - znak przeciwpożarowy ppoż - BAF009

Ogólna instrukcja przeciwpożarowa dla szkół, internatów, przedszkoli, domów dziecka itp. - instrukcja ppoż - DB023

Instrukcja przeciwpożarowa ogólna

Przy sporządzaniu IBP bierze się pod uwagę nie tylko rodzaj i przeznaczenie obiektu, ale również występujące warunki lokalne. Taka instrukcja ppoż. ma formę obszernego dokumentu, na który składa się:

• część opisowa (zawierająca m.in. charakterystykę obiektu, ogólne postanowienia dot. ochrony ppoż., warunki ochrony ppoż., wykaz czynności zabronionych, zadania i obowiązki pracowników, informacje dot. instalacji ppoż. i gaśnic, informacje dot. prac niebezpiecznych pod względem pożarowym),
• część graficzna (zawierająca m.in. plany sytuacyjne, plany obiektu, plany poszczególnych kondygnacji itp.),
• niezbędne załączniki (np. wykaz pracowników zapoznanych z IBP).

Urządzenie gaśnicze sprzętu elektronicznego 2kg CO2 - gaśnica Gaz-Tech UGSE-2X BC

Koc gaśniczy szklany

Drzwi przeciwpożarowe - znak przeciwpożarowy ppoż - BAF007

Ponieważ instrukcja bezpieczeństwa pożarowego opracowywana jest indywidualnie, jej cena nie jest stała. Koszt sporządzenia IBP zależy od wielu czynników, m.in. od rodzaju obiektu, jego kubatury czy występujących zagrożeń pożarowych.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – kiedy jest wymagana?

Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego sporządza się dla obiektów (lub części stanowiących odrębne strefy pożarowe):

• przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, czyli m.in. dla budynków przeznaczonych dla administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty i szkolnictwa wyższego, opieki zdrowotnej, gastronomii, handlu, obsługi bankowej, sportu, turystyki, obsługi pasażerów, a także dla budynków biurowych i socjalnych;
• zamieszkania zbiorowego, takich ja np. hotele, pensjonaty, internaty, domy studenckie schroniska turystyczne, domy wypoczynkowe;
• magazynowych, tj. przeznaczonych do składowania materiałów w odpowiednich warunkach;
• inwentarskich, czyli przeznaczonych do utrzymania zwierząt gospodarskich, takich jak np. stajnie, obory, chlewy, kurniki.

W obiektach produkcyjnych, magazynowych i inwentarskich IBP może stanowić część instrukcji technologiczno-ruchowej, natomiast w obiektach znajdujących się na terenach zamkniętych, służących obronności państwa oraz obiektach zlokalizowanych na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych – część planu ochrony lub działań ratowniczych.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego nie jest wymagana dla wymienionych wyżej obiektów, jeśli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto:

• kubatura budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m³ (z zastrzeżeniem punktu poniżej);
• kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1500 m³;
• powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m².

Kto może opracować instrukcję bezpieczeństwa pożarowego? Czy trzeba mieć specjalne uprawnienia?

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ochrony ppoż. budynków za zapewnienie i wdrożenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego odpowiedzialni są właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów lub ich części stanowiących oddzielne strefy pożarowe. Jednak nie każdy odpowiedzialny za zapewnienie i wdrożenie IBP może sporządzić taki dokument – upoważnione są do tego osoby z odpowiednimi kwalifikacjami. Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego może opracować osoba mająca średnie wykształcenie, która ukończyła szkolenie inspektorów lub specjalistów w zakresie ochrony ppoż., a także osoba która uzyskała tytuł technika pożarnictwa lub inżyniera pożarnictwa.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego – co musi zawierać?

• Warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem.
• Określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe, gaśnicei sposoby poddawania ich przeglądom technicznym oraz czynnościom konserwacyjnym.
• Instrukcje dotyczące postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia oraz sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane.
• Warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania.
• Sposoby zapoznania użytkowników obiektu z przepisami przeciwpożarowymi i treścią instrukcji ochrony przeciwpożarowej.
• Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami.
• Plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, i terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych w szczególności dotyczących:

• • powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,
  • odległości od obiektów sąsiadujących,
  • parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
  • występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej (strefach pożarowych),
  • kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,
  • lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
  • podziału obiektu na strefy pożarowe,
  • warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
  • miejsc usytuowania urządzeń ppoż. i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
  • wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
  • hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
  • dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony,
• Wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję.

Warunki ochrony przeciwpożarowej oraz plany obiektów przekazuje się do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejscowego) PSP w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Możliwe jest przekazanie ich drogą elektroniczną. Sposób przechowywania wskazanych dokumentów powinien zapewnić możliwość ich natychmiastowego wykorzystania na potrzeby działań ratowniczych.

Gdzie powinna być przechowywana instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?

Przepisy nie precyzują, gdzie konkretnie powinna być przechowywana instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. W rozporządzeniu w sprawie ochrony ppoż. budynków znajduje się jedynie zapis, że instrukcję należy przechowywać w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych.

Aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego musi być aktualizowana:

• co najmniej raz na dwa lata lub
• w przypadku zmian sposobu użytkowania obiektu bądź procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.

Wdrożenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Na właścicielach, zarządcach i użytkownikach obiektów ciąży nie tyko obowiązek zapewnienia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Przepisy nakładają na nich również obowiązek jej wdrożenia, czyli dostosowania obiektu do zaleceń znajdujących się w dokumencie oraz udostępnieniu instrukcji, zapoznaniu z nią pracowników oraz odpowiednie przeszkolenie pracowników. Szkolenie może być częścią obowiązkowego szkolenia BHP, ważne by osoba je przeprowadzająca miała odpowiednie kwalifikacje. Program powinien obejmować takie zagadnienia jak np. zagrożenia pożarowe występujące w budynku, rodzaje dostępnego w obiekcie sprzętu gaśniczego i zasady posługiwania się  nim, zadania i obowiązki w przypadku wystąpienia pożaru. Po zapoznaniu się z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego pracownicy powinni potwierdzić  ten fakt, podpisując odpowiedni dokument.