Zagrożenia w miejscu pracy
Jednym z podstawowych obowiązków każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, np. poprzez zapewnienie odzieży ochronnej i roboczej oraz odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Aby podejmować właściwe działania prewencyjne, związane z ochroną zdrowia osób zatrudnionych, należy najpierw poznać potencjalne zagrożenia w miejscu pracy.
Zagrożenia w miejscu pracy – jak rozumieć termin?
Zgodnie z europejskimi wytycznymi zagrożenie w miejscu pracy to potencjalne źródło szkody, np. urazu czy innego rodzaju pogorszenie stanu zdrowia. Można mówić o zagrożeniu, podając źródło jego pochodzenia (np. zagrożenie mechaniczne) lub charakter szkody (np. zagrożenie zatruciem).
Zagrożenie w miejscu pracy może występować permanentnie (np. podczas użytkowania narzędzi lub maszyn) albo może pojawić się nieoczekiwanie, w wyniku niezamierzonego działania. Jeśli pracownik narażony jest na co najmniej jedno zagrożenie, skutkujące szkodą – natychmiast lub dopiero po upływie jakiegoś czasie, mówimy o sytuacji zagrożenia. Natomiast ryzyko zawodowe jest kombinacją prawdopodobieństwa wystąpienia szkody.
Klasyfikacja czynników zagrożeń
Zagrożenie występuje wówczas, gdy pracownik narażony jest na oddziaływanie pewnych czynników. Według normy PN-N-18004:2001 (Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy) czynniki zagrożeń w miejscu pracy dzielimy na:
- Czynniki szkodliwe – ich oddziaływanie prowadzi (lub może prowadzić) do schodzenia, np. hałas. Czynnik szkodliwy może, w zależności od stopnia od oddziaływania i innych warunków, stać się niebezpieczny.
- Czynniki niebezpieczne – oddziaływanie tego rodzaju czynników prowadzi (lub może prowadzić) do urazu (natychmiast), np. wypadki przy pracy.
- Czynniki uciążliwe – nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia, ale utrudniają pracę, zmniejszają komfort i przyczyniają się w istotny sposób do obniżenia zdolności wykonywania pracy lub powodują zmniejszenie wydajności.
Zagrożenia w miejscu pracy
Zagrożenia w miejscu pracy można podzielić na 4 kategorie:
- Fizyczne – np. czynniki, które mogą prowadzić do urazów (np. poruszające się maszyny, ostre elementy), hałas, pyły, promieniowanie, elektryczność, wibracje, pole elektromagnetyczne, oświetlenie.
- Chemiczne – mogą być sklasyfikowane w zależności od sposobu wchłaniania (np. przez skórę, drogi oddechowe, przewód pokarmowy czy błony śluzowe) lub w zależności od skutków i rodzaju oddziaływania na organizm (np. rakotwórcze, toksyczne, uczulające, mutagenne).
- Biologiczne – takie, które mogą być przyczyną zakażeń, zatruć lub alergii, m.in. wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty wewnętrzne.
- Psychofizyczne – obejmują obciążenie fizyczne (statyczne, dynamiczne), nerwowo-psychiczne (np. obciążenie umysłu, stres, obciążenie emocjonalne).
Jeżeli w miejscu pracy występują czynniki szkodliwe, pracodawca jest zobowiązany:
- przeprowadzić pomiary tych czynników,
- dokonać oceny narażenia pracowników na te czynniki,
- poinformować pracowników o poziomie stężenia lub natężenia, które występuje w miejscu pracy.
